Expeditie Reuzenpanda

Expeditie Reuzenpanda

Van de enkele duizenden zoogdiersoorten ter wereld, zijn verreweg de meesten niet bij het grote publiek bekend. Noem een obscure knaagdier- of vleermuissoort en de meeste mensen zullen je vragend aankijken. De grotere zoogdieren staan wat meer in de schijnwerpers, maar ook in die categorie zijn voldoende voorbeelden van dieren die niet zo bekend zijn. Als ik weer eens op zoek ben naar een bijzondere kat moet ik meer dan eens uitleggen welke kat het precies is en waar die kat te vinden is. Bij soorten als tijger hoeft dat niet zo snel, maar een soort als roestkat laat wat minder belletjes rinkelen. De soort waar ik deze jaarwisseling 2023/2024 naar ging zoeken, hoefde ik echter bij niemand te introduceren.

Iedereen heeft immers wel eens gehoord van de reuzenpanda. In meerdere opzichten is het een iconische diersoort. Het dier leeft alleen in China en dat land heeft het dan ook als nationale mascotte op het schild gehesen. Reuzenpanda’s zijn zelfs een officieel onderdeel van de diplomatieke relaties die China met andere landen onderhoudt. Pas als de betrekkingen met de Volksrepubliek China goed zijn, mag een ander land een reuzenpanda verzorgen. De dieren blijven echter eigendom van de staat China. Ook vormt de reuzenpanda het logo van de grootste natuurbeschermingsorganisatie van de wereld: de WNF. Zo staat de reuzenpanda zowel synoniem met natuurbescherming als met het land China.

Zelf heb ik mij voorgenomen om alle katten van de wereld én alle beren van de wereld te zien. Er zijn acht beersoorten op de wereld te vinden en daar is de reuzenpanda er eentje van. Gewoon een ‘kruisje op de lijst’ dus, maar natuurlijk is deze soort nog wel meer dan dat. In tegenstelling tot de meeste andere iconische landdieren is de reuzenpanda tegenwoordig ook heel lastig te zien in het wild. Jarenlang was er een goede mogelijkheid in het natuurreservaat Foping waarbij toeristen met lokale trackers de bamboe in konden gaan en zo een reuzenpanda konden zien. In 2011 kwam daar ophef over. Mij is nog steeds onduidelijk wat er precies is gebeurd, de verhalen lopen uiteen, maar het resultaat was dat de Chinese overheid van de een op de andere dag een einde maakte aan het zien van wilde reuzenpanda’s in Foping. Nadien werd het steeds lastiger gemaakt om reuzenpanda’s op andere plekken te zien. Jarenlang leek het zien van reuzenpanda’s een onmogelijke opgave voor niet-Chinezen. Zelfs Chinezen zagen nauwelijks reuzenpanda’s. Het werd dan ook niet meer serieus geprobeerd door buitenlanders om er eentje te zien.

In 2019 doken er ineens wat reisverslagen op waarbij gesproken werd over een nieuwe plek waar reuzenpanda weer mogelijk zou zijn. Deze plek werd aangeduid als ‘Place X’. Op die plaats zou het voorkomen dat reuzenpanda’s in de bomen klimmen waarna ze op enkele honderden meters afstand bekeken konden worden. Hiervoor moesten alle bomen zorgvuldig worden gescand. De plaats werd geheim gehouden om te voorkomen dat ook die plaats zou worden afgesloten als bekend zou worden dat het mogelijk was om hier weer reuzenpanda’s te zien. Duidelijk was wel dat de plek zich in de provincie Sichuan in China bevond. Een aantal verschillende waarnemingen werd gedaan op Place X en het leek erop alsof reuzenpanda weer een realistische doelsoort was geworden voor een reis naar China. Toen kwam corona en China ging op slot. Veel landen gingen in lockdown, maar China was ongeveer de eerste om daarmee te beginnen en de laatste om te openen. Ook was de lockdown zo streng dat reizen voor toeristische doeleinden eigenlijk onmogelijk was.

Pas aan het begin van 2023 was het weer mogelijk om zonder al te grote beperkingen naar en binnen het land te reizen. Onduidelijk was het hoe het met de kansen stond op Place X, maar de eerste berichten waren hoopvol. Enkele buitenlandse mammalwatchers was het gelukt om een reuzenpanda te zien. Achteraf bleek overigens dat er voor zover mij bekend in 2023 nog geen foto’s zijn gemaakt en dat waarnemingen kort waren, van een door het struikgewas en de bomen bewegend dier. Eén persoon zou wel een panda in een boom gevonden hebben.

In de zomer van 2023 plaatste Jan Kelchtermans uit België een oproep op mammalwatching.com om met de kerst en jaarwisseling op zoek te gaan naar reuzenpanda in China. Toevallig was ik op dat moment al een trip aan het plannen voor die periode, maar het voorstel van Jan wekte mijn interesse. Ik had aan een telefoontje genoeg en in vrij korte tijd waren de vluchten geboekt en was de trip gepland. Naast Jan ging ook nog een Amerikaan, Daniël Dahan, mee. We zouden elkaar gaan ontmoeten in de Chinese stad Chengdu vanwaar we zouden vertrekken naar het hotel dat voor de komende twee weken onze uitvalsbasis zou zijn.

We zouden het namelijk iets anders gaan aanpakken dan andere tours voor ons gedaan hadden. Het plan was dat we twee volle weken zouden investeren in het zien van een reuzenpanda. Dat betekende dat we veel andere soorten in China moesten laten schieten. We waren echter ambitieus: we gingen niet alleen voor een waarneming van reuzenpanda, maar we wilden hem ook op kortere afstand dan een aantal honderden meters zien! De waarnemingen die er in het verleden geweest waren, gaven mij de indruk dat we een heel goede kans maakten om die reuzenpanda in elk geval te zien en ik vond deze soort het alleszins waard om wat extra moeite voor te doen. Ook zou het gebied het domein zijn van kleine panda en dat was voor mij ook nog een droomsoort die ik graag goed wilde fotograferen. Het was dus een echte reuzenpandaexpeditie.

Op 23 december 2023 kwam ik aan in Chengdu. Daarna ontmoette ik de anderen en gingen we op weg naar ons hotel. Bewust maak ik ook niet bekend waar we precies geweest zijn om zo hopelijk anderen ook de mogelijkheid te kunnen blijven geven om voor hun eigen kansen te gaan voor reuzenpanda. Sid Francis zal anderen daar zeker ook bij kunnen helpen en als mensen vragen hebben dan ben ik uiteraard altijd bereid om mee te denken. Belangrijk voor ons was in elk geval dat we chauffeur ZZ mee hadden die over een auto met vierwielaandrijving beschikt. Die mogelijkheid van de auto hebben we ook maximaal benut.

De eerste dag brachten we volledig door op de roemruchte ‘Place X’. We zagen de bomen waar anderen voor ons een aantal jaar eerder de reuzenpanda’s in gefotografeerd hadden. Dat gaf in elk geval alvast een goed gevoel: nu de panda’s nog! De eerste ochtend scannen begon. Op een gegeven moment meende ik een reuzenpanda te zien: een grote witte vlek op een berghelling en hij leek zowaar zwart rond de ogen te hebben en te bewegen! Het bleek echter een groot bijennest te zijn waarbij de bewegende takken zorgden voor verwarring. Desondanks ging ik er toch te voet heen om het helemaal zeker te weten, maar het was inderdaad geen reuzenpanda. De ochtend ging voorbij zonder dat we een reuzenpanda zagen. Rond 11 uur in de ochtend kwam de zon boven de berghelling uit en belette het tegenlicht ons om nog goed te scannen.

Zo zou het negen dagen lang gaan. Wel varieerden we in de plekken die we bezochten. Place X stond vrijwel elke dag op het programma omdat het de ons bekende plek was waar betrouwbare waarnemingen waren gedaan. Door een tip van iemand anders hadden we echter ook een nieuwe plek gevonden. Hier was in de zomer een betrouwbare waarneming gedaan. We klommen een aantal berghellingen op tot we een goed bereikbare plek hadden gevonden waarvandaan we goed de bomen konden bekijken. Na drie dagen hadden we een schema ontwikkeld waarbij we in de ochtend naar deze plek gingen en in de middag naar Place X. Vele duizenden bomen werden door ons meermaals bekeken, maar nooit vingen we zelfs maar een glimp van een reuzenpanda op. Soms was er opwinding, maar het bleek uiteindelijk altijd om een ander dier, een bijennest of een stuk lichte boomschors te gaan. In het bijzonder de lokale geiten deden ons geen goed: er waren daadwerkelijk zwart-witte exemplaren bij die vrij stilletjes door de bamboe konden bewegen.

Onze aartsvijand: het lokale vee

Groot was onze vreugde toen we op dag 4 ons eerste tastbare bewijs van de aanwezigheid van een reuzenpanda vonden in de vorm van twee pandadrollen.

Een reuzenpandadrol: eigenlijk gewoon samengeperste bamboe

Die vreugde ebde echter ook wel weer weg toen die vondsten niet werden gevolgd door het daadwerkelijk waarnemen van een reuzenpanda. 2023 sloten we af zonder reuzenpanda en 2024 begon. De week brak aan die we niet op deze plekken zouden afsluiten. Op Nieuwjaarsdag, op maandag, wisten we dat we nog vier dagen voor ons hadden om een reuzenpanda te vinden. Wat zouden we anders moeten doen om succes te hebben? Ik kon het niet bedenken. Het leek alsof we onze kansen wat overschat hadden.

Overigens zouden we ook niet met lege handen terugkeren. Die kleine panda die ik zo graag wilde zien, hadden we gezien. En goed ook!

Kleine panda

Daarnaast wilde ik ook erg graag de Golden Snub-nosed Monkey zien. Deze aap is ook endemisch voor China en het is een prachtige aap. Van deze soort was het nog onzeker of we hem zouden zien, maar gelukkig zat in het nieuwe gebied een groep die we vaak zagen. Op de allereerste dag hadden we een alfamannetje dichtbij hoog in een boom.

Golden Snub-nosed Monkey

Een aantal dagen later hadden we geluk met een groep die dichtbij de weg zat.

Golden Snub-nosed Monkeys

Ik was zelfs in de gelegenheid om nog wat leuke filmbeelden te schieten.

Verder zaten er ook een aantal mooie vogels. Zo ben ik altijd fan van de laughingthrushes en daarvan konden we drie soorten goed zien. In het bijzonder was ik blij met het zien van de Giant Laughingthrush.

Elliot’s Laughingthrush

Black-faced Laughingthrush

Giant Laughingthrush

Verder waren er een aantal bijzondere mezen waaronder de endemische Père Davids Tit.

Père Davids Tit

Andere soortgroepen die we in Nederland ook kennen zoals de goudvinken en appelvinken hadden hier hun eigen vertegenwoordiger.

Collared Grosbeak

Grey-headed Bullfinch

De notenkraker was echter gewoon dezelfde als thuis.

Notenkraker

Hier zag ik zowaar ook onze eigen fazant, maar daar had ik geen foto van. Ik was dus erg blij met het toevallig tegenkomen van een Lady Amherstfazant op het pad. Die soort had ik nog niet eerder gezien en de waarneming was uitstekend.

Lady Amherstfazant

In de bergbeekjes zaten zowel Brown Dipper als onze eigen waterspreeuw.

Brown Dipper

Waterspreeuw

Ook de Little Forktail voelt zich prima thuis in het water.

Little Forktail

Andere apen waren er in de vorm van Tibetan Macaques.

Tibetan Macaque

Ook zagen we vaak een Tufted Deer. Deze soort heeft een soort slagtanden die hem op een vampier doen lijken.

Tufted Deer

Een dier dat we nog vaker zagen, was de Swinhoes Striped Squirrel. Een leuk klein eekhoorntje met grappige oorpluimpjes.

Swinhoes Striped Squirrel

Zelfs kon ik een nieuwe soort voor mijn kattenlijst fotograferen! De Mainland Leopard Cat had ik al als een glimp gezien in India, maar die was te snel voor foto’s. Op een van de avonden toen we terug naar het hotel reden had ik al een veel betere waarneming gehad van een dier dat even in de berm zat, maar daar had ik geen foto van. Dat lukte wel met een dier dat behoorlijk ver weg zat. De foto is niet goed, maar hij is herkenbaar!

Mainland Leopard Cat

En in alle gevallen hadden we in elk geval het gebied zelf nog. Dat was ook wel de moeite waard om voor op te staan.

Sichuan Mountains

Genoeg kersen op de taart dus, maar waar was de taart zelf? Het was allemaal erg leuk, maar het voelde toch niet als voldoende compensatie voor als we de reuzenpanda daadwerkelijk zouden gaan missen. En daar begon het toch wel op te lijken.

De dinsdag brak aan. In de ochtend gingen we naar onze gebruikelijke plek. We wandelden een flink stuk. Daarbij kwamen we nog een Mountain Hawk-Eagle tegen die mooi in een boom te zien was.

Mountain Hawk-Eagle

Toen we terug waren bij de auto, kwam er net een groepje Black-browed Tits langs zetten.

Black-browed Tit

Ik was blij dat ik eindelijk goede foto’s van deze soort had, maar ik was teleurgesteld toen naderhand op de foto’s van Daniël bleek dat er nog een Père Davids Tit tussen had gezeten die ik gemist had. Die was op dat moment nog nieuw voor mij. De groep was inmiddels al door, maar ik ging op weg om ze proberen terug te vinden. Dat lukte echter niet en net toen ik terug wilde keren, kwam de auto mij al tegemoet die de weg af reed.

Ik stapte in en we reden verder. Wel liet ik het raam open om te luisteren of ik de groep mezen hoorde. We draaiden weer een bocht om en hobbelden langzaam de weg af. Ineens stond daar een reuzenpanda langs de kant van de weg in de zon! Ik kon mijn ogen niet geloven. Het eerste wat mij opviel was dat het zo’n lichte beer was met een opvallend vuil geworden kont. Daar had het dier op gezeten langs de weg en hij was opgestaan toen hij de auto hoorde. Zo snel mogelijk stelde ik scherp en maakte ik de eerste foto’s. De panda draaide zich om en wandelde rustig de weg af en de bocht om.

Reuzenpanda

In de auto vierden we zo stil mogelijk ons onverwachte succes. Snel gingen we daarna te voet achter de panda aan want het leek erop alsof we die nog wel konden oppikken. Dat lukte ook want na de bocht zagen we de reuzenpanda op de rand van de berg stil staan. Net toen ik positie innam voor nieuwe foto’s ging hij naar beneden de bamboe in. Daar volgden we hem nog kort toen hij door de bamboe liep, maar we raakten hem al snel kwijt.

Reuzenpanda

Nu konden we echt gaan feestvieren. We konden het niet geloven dat het op deze manier gelukt was. Na urenlang bomen scannen stond het dier gewoon langs de kant van de weg! Het was een oud mannetje reuzenpanda met een fors formaat. Dat was waarschijnlijk hetzelfde dier als waarvan we de drollen hadden gevonden. De berghellingen waren op deze plek overigens niet dicht begroeid met bamboe, maar daar had het dier zich toch zes dagen in verborgen weten te houden! Deze waarneming voelde door de moeite die we er in gestoken hadden meer dan verdiend, maar tegelijkertijd beseften wij ook dat we veel geluk hadden gehad. Onze vreugde was na alle dagen vruchteloos zoeken in elk geval heel groot!

Blij team! Van links naar rechts: ik, ZZ, Jan Kelchtermans en Daniël Dahan

De resterende dagen deden er niet meer toe en we gingen dus op het gemak kijken of we nog meer dieren konden vinden. Deze fase is altijd een heerlijk gevoel. De dag na onze waarneming van de reuzenpanda begon het zowaar ook te sneeuwen. Dat zorgde er meteen voor dat we met de 4x4 minder makkelijk bij de plekken konden komen om te scannen en we waren dus blij dat dit nog niet eerder gebeurd was. Wel leverde dit ons nog een droomwaarneming op van twee kleine panda’s in een boom. Van onze waarnemingen van die schitterende en bijzondere soort zal ik echter een aparte post schrijven met nog meer foto’s.

Aan het einde van de week gingen we dik tevreden terug naar Chengdu. We hadden waarschijnlijk de beste pandawaarneming voor niet-Chinezen gehad in meer dan tien jaar! Ik ben erg benieuwd welke waarnemingen dit jaar zullen volgen. Er worden in elk geval meer pogingen gedaan! Jan stapte in Chengdu op het vliegtuig terug naar huis en Daniël en ik gingen nog even door om een belangrijke nieuwe soort aan mijn kattenlijst toe te voegen: Chinese Mountain Cat! Een kleine spoiler alert is dat we die helaas niet gezien hebben. Goed dat we de beste soort al binnen hadden!