- info@naturebylennart.com
In het voorjaar van 2022 bevind ik mij ineens in Azerbeidzjan. De reden hiervoor is nu eens niet een bijzondere kat, maar een bijzondere vogel! De Siberische witte kraanvogel is een met uitsterven bedreigde vogel waarvan nog maar enkele duizenden exemplaren op de wereld bestaan. Tenminste, in het oostelijke deel van Azië. In het westelijke deel van Azië is er voor zover bekend nog maar eentje en die heeft natuurlijk inmiddels ook een eigen naam: Omid. Die naam werd hem in Iran gegeven waar deze vogel al jaren in hetzelfde rijstveld komt overwinteren. Al even plichtsgetrouw stijgt de vogel elk jaar weer op om terug naar Rusland te vliegen naar zijn broedgebieden om in het najaar weer onverrichterzake terug te vliegen. Voor Omid zal er geen partner meer zijn. Onder vogelaars bestaat er een fanatieke groep die graag zoveel mogelijk soorten ziet binnen de ecozone Western Palearctic (WP). De kans dat er na Omid nog een mogelijkheid komt om een wilde Siberische witte kraanvogel binnen dit gebied te zien is zo goed als nul. Iran wordt echter niet binnen deze ecozone gerekend waardoor het makkelijk bijschrijven van de vogel op zijn overwinteringsgebieden niet aan de orde is. In 2020 waagde daarom een klein groepje fanatieke WP-vogelaars een poging om de vogel op doortrek op te pikken in het naburige Azerbeidzjan. Een vogel in Azerbeidzjan telt wél voor het lijstje! Wat zij zelf ook niet direct verwachtten gebeurde: ze zagen Omid! In 2021 was er dan ook wel een aantal vogelaars die hun succes wilde herhalen, maar corona belette een tripje Azerbeidzjan. 2022 werd het jaar waarin het moest gebeuren. Ik had toevallig in die periode tijd om weg te gaan en het leek mij wel een mooie uitdaging om voor deze speciale vogel te gaan. Dus landde ik op 25 februari 2022 in Bakoe.
Ik was zeker niet alleen deze keer. Een kleine vijftig vogelaars uit allerlei Europese landen stortte zich op Azerbeidzjan allemaal hopend op die ene vogel. Nederland is goed vertegenwoordigd en ik maak deel uit van een groep van zeven. We hebben twee flinke SUV’s gehuurd waarin we ons voortbewegen. Veel van onze activiteiten concentreert zich op Shirvan National Park. Dit is de plek waar Omid in 2020 werd gezien en wat ook een bekende rustplek was in de jaren dat er nog meerdere Siberische witte kraanvogels op doorreis gingen. Als we het rietveld bekijken waarin we Omid zouden moeten gaan vinden, zakt ons de moed wel een klein beetje in de schoenen want het is behoorlijk groot en heel onoverzichtelijk. Eens in de zoveel tijd vliegen alle vogels echter wel eens de lucht in dus helemaal kansloos voelen we ons ook niet.
Naast Omid is er echter nog meer te zien in dit park. De rietvelden zitten vol met vogels waar de Nederlandse vogelaar erg blij van wordt. Baardmannetje blijft altijd een mooie vogel, maar die hebben we in Nederland ook.
Baardman
Een overvloed aan buidelmezen is echter een prettige afwisseling. Van dit prachtige zangvogeltje kan ik nooit genoeg krijgen!
Buidelmees
Verder zitten er in het riet bijzondere rietgorzen van de caspia ondersoort. Ze zijn opvallend lichtgekleurd en hebben een dikke papegaaiensnaveltjes.
Rietgors ssp caspia
Aan de buitenrand van het riet vinden we een vrouwtje Daurische klauwier
Daurische klauwier
Daarnaast zijn er grote gemengde groepen grauwe gors en Spaanse mus.
Grauwe gors en Spaanse mus
Grauwe gors
Groepjes Heines kortteenleeuweriken weten we er ook wel uit te trekken.
Heines kortteenleeuwerik
De kuifleeuwerik is een algemene verschijning en is eenvoudig te vinden.
Kuifleeuwerik
Als we kriskras door het grote park rijden komen we ook een aantal baltsende kalanderleeuweriken tegen. Daar zijn we erg blij mee. In Nederland zien we die nooit en wat een mooie leeuweriken zijn dat toch!
Kalanderleeuwerik
Af en toe komt er ook een mooi mannetje blauwe kiekendief over die de hele boel de lucht in jaagt.
Blauwe kiekendief
Op onze eerste dag in Shirvan worden we bij het struinen langs de rietkraag ook verrast door een goudjakhals die ons op korte afstand aan kijkt. Dat is een gaaf nieuw zoogdier!
Goudjakhals
De vossen zijn hier van de ondersoort caucasia en zijn grijziger dan onze vos. Erg mooi zijn ze zeker!
Vos ssp caucasia
Een echte specialiteit van Shirvan zijn de kropgazelles. Deze mooie gazelle is kwetsbaar voor uitsterven en Shirvan herbergt een aantal grote groepen. Sommige dieren laten zich uitstekend bekijken.
Kropgazelle
Een andere specialiteit zijn overwinterende kleine trappen. Het is hier mogelijk om groepen van bizar hoge aantallen te zien waarbij groepen van meerdere tienduizenden aantallen mogelijk zijn. Zo bont maken wij het niet, maar toch tellen we op een middag enkele duizenden vogels. In Nederland is deze soort erg zeldzaam en het is dan ook bijzonder om nu zoveel dieren bij elkaar te zien. Opvallend is het fluitende geluid dat ze met hun vleugels maken als ze vliegen.
Kleine trap
Als ze weer zijn neergestreken valt het op hoe moeilijk ze terug te vinden zijn.
Omdat ik naast alle vogels natuurlijk stiekem ook nog wel een ‘zoogdieragenda’ heb, popel ik om dit bijzondere gebied ook een keer ’s nachts te kunnen bekijken. Het blijkt mogelijk om hier afspraken over te maken. Op een donderdagavond gaan we er voor! We hebben van tevoren al het succesverhaal van een andere groep vogelaars gehoord die het geluk hadden om een gevlekte bunzing of Marbled Polecat te vinden. Dat is een heel aantrekkelijk roofdiertje dat ik graag zou zien. Daarnaast zou moeraskat of Jungle Cat hier mogelijk moeten zijn. Dat zou weer een nieuwe soort voor mijn wereldkattenlijst betekenen. Genoeg reden dus om hier een avondje te gaan zoeken!
We beginnen rond drie uur in de middag. Eerst pikken we de ranger van het park op die voorin gaat zitten. Achter elkaar aan rijden we door het park. We stoppen opeens omdat Lonnie iets meent te zien. Hij zit aan de linkerkant en ik aan de rechterkant met Eric-Jan in het midden. Ik zie gelukkig meteen wat hij bedoelt en met het blote oog meen ik al dat dit er verdacht goed uitziet voor een gevlekte bunzing! Zo snel mogelijk de verrekijker erop: DAT IS ER EEN! Gelukkig blijft de bunzing ons nog enkele seconden aan kijken waardoor het mij lukt om bewijsplaatjes te maken.
Gevlekte bunzing
Ik ben erg blij dat ik dit bijzonder aantrekkelijke roofdiertje gezien heb. Ze zijn bepaald niet makkelijk om te vinden!
Helaas was de andere auto met Alwin, Jaap en André-Willem even gestopt om een kropgazelle te fotograferen en duikt de bunzing precies weg als zij aan komen rijden. Dat is natuurlijk erg balen voor hen. We rijden maar weer door op zoek naar meer moois.
Met het vallen van de avond laten de zwarte frankolijnen zich steeds beter zien. Een vogel die overdag schuw en nergens te zien is, kan in de ochtend en avond soms zelfs bovenop een gebouwtje bewonderd worden!
Zwarte frankolijn
Onze mooiste ontmoeting hebben we met een vogel die precies in mooi avondlicht langs onze auto loopt. Zwarte frankolijn is absoluut een schitterende vogel om te zien!
Zwarte frankolijn
Als de avond valt doen we ons tegoed aan meegebracht eten dat we nog over hebben van een overvloedig middagmaal. We drinken er thee bij die wordt geserveerd door de bewoner van het huisje aan het meer. Dit ook het meer waar we Omid verwachten. Op het dak van het huisje is het mogelijk om te zitten en daar hebben we een mooie uitkijkpost over het meer.
Als het echt donker is, gaan we op pad. We mogen helaas niet met de zaklamp schijnen, maar gelukkig heb ik wel een warmtebeeldcamera. Daarmee pikken we de Williams’s Jeroboa’s op die overal rond springen. Jerboa’s zijn erg leuke knaagdiertjes die ik in de Westelijke Sahara al eens zag. Ze hoppen rond als kangoeroes en hebben een lange staart met een pluim eraan. Williams’s heeft best wel lange oren en dat is een leuk gezicht.
Williams’s Jerboa
We rijden zo een flinke ronde over de vlakte, maar groter wild dient zich nog niet aan. Wel zien we een vos, maar die hadden we overdag ook al mooi gezien.
Vos ssp caucasia
Als we weer in de buurt van de rietkraag komen, zie ik ineens iets spannends in het riet zitten. Dat lijkt wel een kat! Snel probeer ik het dier te vinden met de zaklamp, maar helaas verdwijnt hij in het riet. Ik krijg flashbacks naar de avonden waarop ik in Limburg probeerde om een wilde kat te vinden. Die liepen ook allemaal weg voordat ik ze goed kon bekijken. Ik doe de zaklamp uit in de hoop dat de kat wil terugkeren. En dat doet hij zowaar! Ik zie dat hij rechtop in het riet is gaan zitten. De zaklamp gaat weer aan en nu blijft de kat oms gewoon aan zitten kijken! Ik maak heel veel foto’s zodat het in elk geval duidelijk zal worden welke kat het is. We hebben echter zelfs nog de tijd om het dier in de telescoop te zetten! Zo zien we deze kat gelukkig allemaal goed. Want inderdaad: dit is een moeraskat! Ik ben erg blij met kat nummer 17. We zijn niet voor niets ’s avonds in Shirvan op pad gegaan!
Moeraskat
Maar hoewel andere dieren zich uitstekend lieten zien, zou dat niet het geval blijken te zijn voor onze hoofddoelsoort: Omid. Die kraanvogel vertikte het gewoon om op te stijgen uit Iran! Uiteraard was onze reis gepland rondom de dagen waarop we Omid gelet op zijn vertrekdagen in het verleden mochten verwachten, maar de vogel zelf had er geen zin in en brak alle vertrekrecords. Intussen hebben wij wel in de Kaukasus de tijd gebruikt om nog wat leuke vogels te zien.
Onze laatste dag willen we besteden in de woestijn in de buurt van Gobustan National Park waar andere vogelaars een Mongoolse woestijnvink hebben gevonden. Dat is voor deze plaats een erg bijzondere soort en voor de meesten van ons is hij ook nog nieuw. In onze zoektocht komen we echter niet verder dan de soorten die we al gezien hebben. Uiteraard blijft de Finsch’ tapuit wel een hele mooie soort.
Finsch' tapuit
Ik kan de Izabeltapuiten ook erg waarderen.
Izabeltapuit
Ook zien we de rotsklever weer. Dat was voor mij een droomsoort die ik al lang wilde zien.
Rotsklever
Ook zien we opnieuw de sakervalk die we hier al eerder hebben gezien. Dat blijft toch wel een indrukwekkende valk!
Sakervalk
De kuifleeuweriken zijn overal zoals altijd en laten zich goed fotograferen
Onze zoektocht wordt echter abrupt afgebroken als het bericht uit Iran komt: Omid is opgestegen! In volle vaart rijden we weer terug naar Shirvan. Zou het dan toch? Terwijl we met iets meer dan gemiddelde snelheid door het park rijden, zie ik ineens een grote bleke kievit naast de auto zitten. Een steppekievit!! Dat is een van mijn grootste wenssoorten en hem zo onverwachts tegenkomen is dus wel heel erg lekker! Het blijken er zelfs drie te zijn die in een groepje kieviten wat verder van ons vandaan gaan vliegen.
Steppekieviten en kieviten
We rijden aanvankelijk door naar het meer, maar we keren later toch weer terug om deze vogels beter te gaan bekijken.
Steppekieviten
Uiteindelijk zal dit ook de laatste nieuwe vogelsoort van de reis blijken te zijn. De hoop dat Omid de vlucht naar Azerbeidzjan in recordtijd zou gaan afleggen, bleek ijdel. Die woensdag vertrekken de meesten van ons ook uit Azerbeidzjan. Voor mij was het met de prachtige vogels en zoogdieren die we hebben gezien zeker geen verloren reis. Hopelijk blijft Omid nog een paar jaar in leven zodat er voor alle WP-vogelaars zich nieuwe kansen zullen aandienen!
Een tripreport voor het zoogdierengedeelte leest u hier.
